<<ΙΑΚΩΒΟΣ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗΣ>>

Ιάκωβος Ναυπλιώτης (1864-†1942)  

Ἄρχων Πρωτοψάλτης τῆς Μ.τ.Χ.Ἐ.

Γεννήθηκε (1864) στη Νάξο, αλλά πολύ σύντομα (1870) εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στην Κωνσταντινούπολη, όπου και φοίτησε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Φέρεται ως μαθητής, στη μουσική, πολλών γνωστών δασκάλων, και κυρίως του Νικολάου Νεοχωρίτου, του Γεωργίου Ραιδεστηνού, του Γεωργίου Βιολάκη, του Γερασίμου Κανελλίδου και του τότε Λαμπαδαρίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Νικολάου Στογιάννη. Ενωρίς (1874) προσλήφθηκε ως Α' Κανονάρχης στον Πατριαρχικό ναό, όπου και κατέλαβε, στη συνέχεια, όλα τα ψαλτικά αξιώματα: Α' Δομέστικος (1882-1888), Β' Δομέστικος (1888-1905), Άρχων Λαμπαδάριος (1905-1911) και, τέλος, Άρχων Πρωτοψάλτης (1911-1939). Παράλληλα, δίδαξε ως καθηγητής την εκκλησιαστική μουσική στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο, στην Μαράσλειο και στη Θεολογική Σχολή Χάλκης (έως το 1928). Ανέδειξε πλειάδα σπουδαίων μαθητών, ανάμεσα στους οποίους ο Πέτρος Μανέας, ο Αθανάσιος Παναγιωτίδης και ο διάδοχός του στην πρωτοψαλτεία Κωνσταντίνος Πρίγγος. Στο όνομά του (ως εκκλησιαστικού συνθέτη) σώζονται ελάχιστα μέλη (Λειτουργικά, Άξιον εστίν, και το γνωστό Ήδη βάπτεται κάλαμος ηχ πλ δ'). Υπήρξεν ο εκδότης της γνωστής "Φόρμιγγος" (Κων/πολη 1894, "Συλλογή ασμάτων και ωδών, των μεν μετενεχθέντων εκ της ευρωπαϊκής μουσικής γραφής εις την καθ' ημάς εκκλησιαστική, των δε πρωτοτύπων όλως προς χρήσιν των Δημ. Σχολείων και παντός φιλομούσου") και του Δοξασταρίου του Πέτρου Πελοποννησίου (Κων/πολη 1899, με συνεκδότη τον Κ. Κλάββα) κατά την εξήγηση του Γεωργίου Βιολάκη. O ίδιος ψάλλει σε δίσκους 78 στροφών διάφορα εκκλησιαστικά μαθήματα (ηχογραφήσεις 1914-1926 του Μουσικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως "Oρφεύς", επανέκδοση ορισμένων σε ψηφιακό δίσκο το 1999 από τον Παγκρήτιο Σύλλογο Φίλων Βυζαντινής Μουσικής "O Όσιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης" σε κακή επεξεργασία και με ισχυρή τονική αλλοίωση, και σήμερα σε πλήρη σειρά 5 ψηφιακών δίσκων, Κων/πολη 2008). Ωστόσο, η μεγάλη φήμη (και αξία) του Ιακώβου προέρχεται από τον τρόπο που έψαλλε. Εκκλησιαστικός και ηγεμονικός (κατά τις παλαιότερες μαρτυρίες), με ανάλογο φωνητικό τάλαντο, εξέφραζε καίρια την ηγεμονική Φαναριωτική και Πατριαρχική μουσική παράδοση, με καθολική αποδοχή και απήχηση (και στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο). Η ανάμνηση του τρόπου που έψαλλε παραμένει ζωηρή ακόμη και σήμερα. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους Πατριαρχικους και, γενικότερα, εκκλησιαστικούς ψάλτες του 20ού αιώνα.